پس از انتشار گزارشی درباره نفوذ آب به کاروانسرای گنجعلی‌خان کرمان به دلیل فعالیت یک مغازه فالوده‌فروشی، حالا ماجرای ساخت‌وسازهای بدون مجوز در بافت تاریخی این شهر نیز به نگرانی‌های فعالان میراث باستانی افزوده شده است.
مجموعه‌ای از شواهد و تصاویر تازه نشان می‌دهد که برخلاف ادعای مقام‌های میراث فرهنگی استان کرمان، نه‌تنها روند آسیب به آثار ثبت‌‌ملی شده و باستانی کرمان متوقف نشده، بلکه شدت گرفته است. از جمله کاروانسرای صفوی گنجعلی‌خان، یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی کرمان و ثبت‌شده در فهرست یونسکو که در قلب بافت قدیمی شهر قرار دارد و بخشی از مجموعه ارزشمند گنجعلی‌خان محسوب می‌شود، طی سال‌های اخیر به دلیل بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی بارها در معرض تهدید قرار گرفته است.
یک نمونه تازه، نفوذ آب ناشی از فعالیت یک بستنی و فالوده‌فروشی به داخل بنا است که بنا به گزارش فعالان محلی، روزانه بیش از ۲۰۰ لیتر آب به مخازن سپتیک کاروانسرا وارد می‌کند. به گفته کارشناسان، این حجم آب موجب سرریز شدن مخزن ۱۲ هزار لیتری و نفوذ آب به زیرساخت‌های کاروانسرا شده است؛ خطری جدی که می‌تواند به پایه‌های تاریخی این بنای چندصدساله آسیب برساند.
اما چالش‌های میراث تاریخی کرمان به این نقطه ختم نمی‌شود. خبرها درباره ساخت دو سازه بزرگ در مجاورت میدان ارگ و فرمانداری قدیم کرمان که به حریم بازار و کاروانسرای گنجعلی‌خان متعرض شده‌اند، موجی از نگرانی و اعتراض به دنبال داشته است. یکی از این ساختمان‌ها پنج طبقه و دیگری دو طبقه است که هر دو در محدوده بافت تاریخی قرار دارند و فعالان میراث تاریخی تاکید کرده‌اند این ساخت‌وسازها منظر جهانی کرمان را به خطر انداخته و با ضوابط حفاظت از آثار ملی مغایرند.
در واکنش به این اعتراض‌ها، معاون میراث فرهنگی استان کرمان اعلام کرد عملیات ساخت‌وساز متوقف شده و پرونده‌ها در حال بررسی است. او مدعی شد: «یکی از ساختمان‌ها صرفا در یک طبقه خلاف ضوابط است و مجوز آن به سال‌های گذشته بازمی‌گردد. فعلا کارگاه متوقف شده است تا بررسی‌های نهایی صورت گیرد.»
با این حال واقعیت میدانی با اظهارات رسمی تفاوت قابل‌توجهی دارد. امید ابراهیمی، یکی از فعالان میراث باستانی در کرمان، با انتشار تصاویری تازه نشان داد که نه‌تنها این عملیات متوقف نشده، بلکه در روزهای تعطیل نیز با سرعت بیشتری ادامه یافته است.
به گفته او، جرثقیل و کارگران همچنان در محل فعال‌اند و نشانی از توقف پروژه دیده نمی‌شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
فعالان این حوزه و منتقدان بر این باورند که سیاست رسمی در قبال آثار تاریخی سراسر ایران ترکیبی از انکار، تعلل و دروغ‌گویی است. مقام‌های جمهوری اسلامی در ظاهر از «حفظ میراث» سخن می‌گویند، اما در عمل بر تخریب و تغییر بافت‌های ارزشمند چشم می‌بندند. تجربه مشابه در دیگر شهرها و آثار تاریخی مهم مانند تخت جمشید، چغازنبیل، بیستون، میدان نقش جهان، ارگ بم یا تخت سلیمان نیز نشان داده است که رسیدگی نکردن به سازه‌ها، ساخت‌وسازهای غیرقانونی یا تغییر کاربری‌های پرخطر در بناهای تاریخی معمولا با چراغ سبز نهادهای محلی و در سایه رانت و نفوذ اقتصادی پیش می‌روند.
کرمان به‌عنوان یکی از غنی‌ترین شهرهای ایران از نظر آثار تاریخی، بارها قربانی چنین سیاست‌هایی شده است. از تخریب بخشی از بافت قدیم برای پروژه‌های عمرانی گرفته تا بی‌توجهی به فرسایش طبیعی و مشکلات زیرساختی، میراث این شهر هر روز بیشتر در معرض خطر قرار دارد. مجموعه گنجعلی‌خان به‌عنوان بخشی از زنجیره کاروانسراهای جهانی، نه فقط برای ایران بلکه برای حافظه تاریخی بشریت اهمیت دارد، اما برخورد مدیران محلی با این اثر، نشانه‌ای از فقدان مسئولیت‌پذیری در قبال میراث فرهنگی است.
فعالان میراث باستانی در کرمان به ایلنا می‌گویند: «هشدارها درباره آسیب به کاروانسرای گنجعلی‌خان و حریم آن سال‌ها است که به گوش مسئولان رسیده، اما نتیجه‌ای جز وعده‌های توخالی در پی نداشته است. نه فالوده‌فروشی جمع شده، نه ساخت‌وسازها متوقف شده و نه برای حفاظت از این مجموعه برنامه‌ای روشن ارائه شده است.»
